Młodzieżowe Słowo Roku 2023 – jakie wyrażenie podbiło serca młodych?

Skąd wzięła się popularność i jak przebiega wybór Młodzieżowego Słowa Roku?

Jeśli choć raz zastanawiałeś się, jak młodzi ludzie w Polsce kreują swój własny język, to Młodzieżowe Słowo Roku jest doskonałą okazją, by to zrozumieć. Ten niezwykły plebiscyt, organizowany co roku przez Wydawnictwo Naukowe PWN, zyskał w ostatnich latach ogromną popularność. Młodzieżowe Słowo Roku 2023 – jakie wyrażenie podbiło serca młodych? To pytanie, które pada nie tylko wśród nauczycieli, rodziców czy językoznawców, ale także wśród samych młodych internautów. W końcu język to żywy organizm, który nieustannie ewoluuje, a młodzież bardzo często staje na pierwszej linii tej lingwistycznej zmiany.

Wbrew pozorom Młodzieżowe Słowo Roku nie jest tylko dziwaczną ciekawostką czy internetową zabawą. To także ważny sygnał dla badaczy języka, kulturoznawców oraz socjologów. Dlaczego? Bo młodzieżowy slang odzwierciedla przemiany społeczne, preferencje, obawy, radości i frustracje młodych ludzi. Gdy młodzież wybiera słowo, które najlepiej oddaje ducha danego roku, to w pewnym sensie tworzy wspomnienie, słowny pomnik tego, co było dla niej ważne w danym momencie.

W 2023 roku mieliśmy do czynienia z bardzo ciekawym zjawiskiem. Młodzieżowy język, który dotychczas często opierał się na zapożyczeniach z języka angielskiego, na ironii, memicznych nawiązaniach czy krótkich wyrażeniach rodzących się w social mediach, tym razem doczekał się słowa, które od dawna krążyło w obiegu, ale dopiero teraz zyskało szersze uznanie. Chodzi o „odklejka”, czyli wyrażenie odnoszące się do stanu oderwania od rzeczywistości, specyficznego braku kontaktu z tym, co tu i teraz. To właśnie „odklejka” została ogłoszona Młodzieżowym Słowem Roku 2023.

Młodzi ludzie wybrali to słowo, bo dobrze oddaje ono nastroje oraz uczucia, jakie towarzyszą im w świecie pełnym bodźców, mediów społecznościowych, presji oraz błyskawicznych zmian. Jednocześnie „odklejka” jest przykładem na to, jak język młodzieży nie jest jedynie zlepkiem modnych haseł, lecz barometrem pewnych społecznych nastrojów. Jak dotarliśmy do tego punktu, jak wygląda cały proces wyboru Młodzieżowego Słowa Roku oraz dlaczego to właśnie „odklejka” zdobyła najwięcej głosów – o tym wszystkim przeczytasz poniżej.

Najważniejsze informacje w pigułce:

• Młodzieżowe Słowo Roku to plebiscyt, w którym młodzi ludzie wybierają wyrażenie najlepiej oddające ducha danego roku.
• Organizator plebiscytu, Wydawnictwo Naukowe PWN, zachęca do zgłaszania propozycji i głosowania online.
• Słowa trafiające do finałowej listy często pochodzą z internetu, mediów społecznościowych, gier, memów lub popularnych seriali.
• Zwycięska „odklejka” w 2023 roku pokazuje, że młodzież zwraca uwagę na poczucie oderwania od realiów i potrzebę refleksji nad własnym stanem umysłu.

Jak przebiega wybór Młodzieżowego Słowa Roku?

Cały proces wyboru Młodzieżowego Słowa Roku jest dość transparentny i angażuje młodych ludzi z całej Polski. Na początkowym etapie organizatorzy informują o starcie plebiscytu. Młodzież może wtedy zgłaszać własne propozycje słów – zazwyczaj są to wyrażenia powszechnie używane w szkole, w gronie rówieśników czy na internetowych forach i platformach social media. Następnie z nadesłanych propozycji powstaje lista kandydatów, które spełniają podstawowe kryteria – muszą być w jakiś sposób charakterystyczne, cieszyć się sporą popularnością oraz w miarę możliwości odzwierciedlać zjawiska językowe specyficzne dla danego roku.

Kolejny krok to głosowanie internetowe. Młodzi ludzie – głównie uczniowie, studenci, ale także młodzi dorośli – mogą oddać swój głos na słowo, które ich zdaniem jest najtrafniejsze, najciekawsze lub najbardziej reprezentatywne. Eksperci z PWN oraz media śledzą rozwój sytuacji, komentują oraz przewidują, co może znaleźć się na podium.

Wynik ogłaszany jest zazwyczaj pod koniec roku. Laureat zostaje szeroko omówiony w mediach, a często trafia na łamy portali internetowych, gazet czy do telewizyjnych serwisów informacyjnych. To moment, w którym młodzież czuje pewnego rodzaju dumę – w końcu ich głos został uwzględniony, a ich język doczekał się swego rodzaju publicznego uznania.

Przykładowa tabela ze zwycięzcami z ostatnich lat:

Ta tabela pokazuje, jak zmienia się charakter młodzieżowych słów na przestrzeni lat. Widzimy tu ewolucję – od wyrażeń nacechowanych pozytywnie, przez określenia ironiczne i krytyczne, aż po słowa opisujące stany umysłu oraz relację z rzeczywistością.

Dlaczego „odklejka” stała się Młodzieżowym Słowem Roku 2023?

Wybór „odklejki” nie powinien nas dziwić, jeśli przyjrzymy się temu, jak zmieniła się polska rzeczywistość po pandemii, w obliczu przyspieszonej digitalizacji i dominacji świata online. Młodzież coraz częściej musi radzić sobie z nadmiarem informacji, presją osiągnięć, porównywaniem się do innych, a także z dynamicznymi zmianami w życiu społecznym i politycznym. W tym kontekście stan „odklejenia” – bycia gdzie indziej mentalnie niż fizycznie – stał się bardzo powszechny.

„Odklejka” w młodzieżowym slangu może oznaczać sytuację, w której ktoś zachowuje się jakby był nieobecny, zagubiony myślami, oderwany od tego, co naprawdę się dzieje. Takie określenie może dotyczyć zarówno kogoś, kto siedzi z nosem w telefonie, nie reagując na otoczenie, jak i osoby zatopionej w marzeniach, nie potrafiącej skupić się na obowiązkach czy ludziach wokół. W czasach, gdy stres i oczekiwania wobec młodzieży są ogromne, „odklejka” brzmi jak mechanizm obronny – chwilowy mentalny wylog z rzeczywistości, który pozwala na złapanie oddechu.

Dlaczego 2023 rok? To rok wzrostu popularności platform streamingowych, jeszcze większej obecności social mediów w życiu codziennym oraz rosnącej presji społecznej. Młodzi z jednej strony są niezwykle aktywni, tworzą nowe formy komunikacji, kreują internetowe społeczności, a z drugiej – odczuwają ogromną potrzebę wyciszenia. „Odklejka” może zatem symbolizować swoiste katharsis. Nie jest to już jedynie moda na używanie jakiegoś śmiesznego słówka, lecz realna próba opisania trudnego do uchwycenia stanu emocjonalnego.

Ciekawe aspekty „odklejki”:

• Uniwersalność: „Odklejka” może dotyczyć każdego, bez względu na wiek, płeć czy sytuację życiową.
• Elastyczność kontekstu: Można ją odnieść do danej osoby, grupy, atmosfery w pomieszczeniu czy nawet wydarzeń kulturalnych.
• Intymność doświadczenia: Choć wyrażenie jest slangowe, opisuje zjawisko bardzo wewnętrzne, osobiste, związane ze stanem ducha i umysłu.

Jak język młodzieży wpływa na kulturę?

Język młodzieżowy nie powstaje w próżni. To barwny kociołek, w którym mieszają się wpływy świata zachodniego, nowych technologii, gier komputerowych, platform streamingowych, memów, a także aktualnych wydarzeń społeczno-politycznych. Młodzież nieustannie przerabia i transformuje te wpływy, tworząc własne kody językowe.

Warto zauważyć, że młodzieżowe słowa roku trafiają czasem do bardziej mainstreamowego obiegu. Tak było chociażby ze słowem „dzban” z 2018 roku, które trafiło do powszechnego użytku, wychodząc poza młodzieżowe getto językowe. Podobnie może stać się z „odklejką” – gdy dorośli zaczną szukać słów, by opisać własne stany mentalne czy społeczne alienacje, mogą z czasem sięgnąć po tę młodzieżową metaforę.

Ponadto młodzieżowe słowa to także wskazówka dla marketerów, reklamodawców i twórców popkultury. Jeśli dane wyrażenie staje się popularne, prędzej czy później pojawi się w memach, hasłach reklamowych, a może nawet w piosenkach lub filmach. Tym samym wpływa na sposób, w jaki komunikują się marki z młodym pokoleniem, starając się być bliżej ich sposobu myślenia i odczuwania.

Wpływ mediów społecznościowych na kształtowanie się języka młodzieży

Nie sposób dziś mówić o młodzieżowym języku, pomijając media społecznościowe. TikTok, Instagram, YouTube, Twitch – to tam często rodzą się nowe wyrażenia, które następnie migrują do codziennej mowy. Młodzi użytkownicy sieci wykorzystują krótkie formy wideo, memy, reakcje i komentarze, by kreować nowe słowa lub przekształcać znaczenia już istniejących.

To zjawisko jest bardzo dynamiczne. Jednego roku popularne stają się określenia wynikające z memów i żartów – jak „essa” w 2022 – a kolejnego roku wybija się termin nawiązujący bardziej do stanów psychicznych, jak „odklejka”. Media społecznościowe działają jak potężny katalizator. Jeśli gdzieś w sieci ktoś ukuje nowe, trafne słowo opisujące współczesne doświadczenie młodych, istnieje duża szansa, że szybko zyska ono popularność i stanie się przedmiotem debat.

Czy Młodzieżowe Słowo Roku 2023 ma szansę przetrwać?

Pytanie, czy „odklejka” utrzyma się w potocznej mowie na dłużej, jest skomplikowane. Historia pokazuje, że niektóre młodzieżowe słowa znikają tak szybko, jak się pojawiły, inne natomiast zadomawiają się w języku na dobre. Wiele zależy od uniwersalności danego określenia. „Odklejka” ma potencjał, ponieważ opisuje doświadczenie, które nie jest sezonowe – stan oderwania od rzeczywistości może towarzyszyć nam zawsze.

Jednak zmienność języka młodzieży jest zjawiskiem naturalnym. Młodzi ludzie nieustannie poszukują nowego słownictwa, by podkreślić swoją odrębność i odróżnić się od starszych pokoleń. W efekcie, nawet jeśli „odklejka” utrzyma się przez kilka lat, to i tak kiedyś może zostać zastąpiona innym, nowszym i jeszcze trafniejszym określeniem. Ale nie ma w tym nic złego – właśnie w ten sposób język żyje i się rozwija.

Jak reagują dorośli na Młodzieżowe Słowa Roku?

Kontakt z młodzieżowym językiem bywa dla starszych osób wyzwaniem. Gdy pojawiają się nowe słowa, często rodzi się konsternacja: Czy to coś wulgarnego? Czy to żart? Czy to niewinne określenie, czy może coś obraźliwego? W przypadku „odklejki” reakcja dorosłych jest stosunkowo łagodna, ponieważ słowo to nie jest nacechowane agresywnie ani wulgarnie. Mówi raczej o stanie emocjonalnym lub mentalnym, co może ułatwiać zrozumienie jego sensu.

Dla nauczycieli, rodziców i opiekunów Młodzieżowe Słowo Roku może stać się punktem wyjścia do rozmowy z młodymi ludźmi. Można zapytać: „Co dla ciebie oznacza odklejka?”, „W jakich sytuacjach czujesz, że jesteś odklejony od rzeczywistości?”. Tego typu pytania mogą pomóc w zrozumieniu codziennego świata młodzieży, jej trosk, marzeń, frustracji. W efekcie to nie tylko ciekawostka językowa, ale także most między pokoleniami.

Jak wykorzystać fenomen Młodzieżowego Słowa Roku w edukacji?

Nauczyciele języka polskiego mają tu pole do popisu. Młodzieżowe Słowo Roku może stać się tematem lekcji dotyczącej współczesnych zmian językowych, wpływu mediów na kształtowanie się mowy i kultury. W ten sposób szkoła może pokazać, że język nie jest martwym, statycznym tworem z podręczników, lecz żywą materią, którą tworzą wszyscy – także uczniowie.

Na lekcjach można:

• Omówić genezę słowa „odklejka” i zapytać uczniów, czy sami często go używają.
• Poprosić uczniów o podanie przykładów sytuacji, w których czują się „odklejeni” od rzeczywistości.
• Zastanowić się, czy podobne zjawiska występowały kiedyś w języku, porównać „odklejkę” z dawnymi młodzieżowymi słowami.
• Dyskutować o tym, jak media społecznościowe wpływają na tworzenie nowych wyrażeń.

Takie podejście może nie tylko zwiększyć zaangażowanie uczniów w lekcje, ale i skłonić ich do refleksji nad tym, jak szybko zmienia się świat języka i komunikacji.

Młodzieżowe słowa jako kod kulturowy

Młodzieżowe słowa roku można traktować jako kod kulturowy. W każdym z nich kryje się pewne doświadczenie i kontekst społeczny. Słowo „essa” z 2022 roku odnosiło się do luzu, relaksu, pozytywnych emocji. To był moment po długim okresie pandemicznych obostrzeń, gdy młodzi mogli wreszcie poczuć trochę swobody. Natomiast „odklejka” z 2023 roku wydaje się być sygnałem, że świat przyspieszył do tego stopnia, że wyłączenie się na chwilę od nadmiaru bodźców stało się potrzebne. To jak językowy raport z wnętrza młodych umysłów, mówiący: „Czasem po prostu nie jesteśmy tu i teraz, bo jest za dużo, za głośno, za szybko”.

Te słowa mogą w przyszłości służyć jako materiał dla badaczy: socjologów, kulturoznawców, historyków języka. Za kilkadziesiąt lat, gdy ktoś będzie chciał zbadać, jak myślała i odczuwała młodzież z początku XXI wieku, sięgnie właśnie do takich plebiscytów jak Młodzieżowe Słowo Roku. To archiwizacja pewnego stanu ducha, złapanie chwili w językową klatkę.

Język młodzieży a tożsamość pokoleniowa

Warto pamiętać, że słowa wyłaniane w plebiscycie są świadectwem procesów budowania tożsamości pokoleniowej. Młodzież od zawsze starała się różnić od dorosłych – czy to sposobem ubierania się, muzyką, czy właśnie językiem. Nowe słowa stanowią coś w rodzaju odznaki pokoleniowej: używając ich, młodzi ludzie wyrażają przynależność do grupy, która rozumie ten specyficzny kod.

Jednak to nie tylko bunt czy próba odcięcia się od starszych. To także sposób na poradzenie sobie z rzeczywistością i wzajemne wsparcie. Jeśli wszyscy w danej grupie wiedzą, co oznacza „odklejka”, to łatwiej opowiedzieć o swoich odczuciach, lękach, tęsknotach. Słowa stają się narzędziem budowania więzi i wymiany doświadczeń, często trudnych do opisania przy pomocy standardowego słownictwa.

Fenomen globalizacji języka

Należy pamiętać, że język młodzieży to nie tylko lokalna polska sprawa. Globalizacja, powszechny dostęp do Internetu i wpływ popkultury sprawiają, że młodzieżowe słowa często czerpią z angielskiego, jak w przypadku „XD” czy „essa” (pochodzącego od wyrażenia „easy” lub od dźwiękonaśladownictwa luźnej postawy). Choć „odklejka” jest słowem rodzimym, to w otaczającym ją słownictwie można znaleźć wiele zapożyczeń.

To, które słowa zyskują popularność, zależy od siły ich wyrazu oraz zdolności do opisania nowego zjawiska. Młodzi nie boją się sięgać po inspiracje z memów, seriali Netflixa, gier komputerowych czy z kultury koreańskiej. W efekcie powstaje fascynujący językowy patchwork, który odzwierciedla wielowymiarowość współczesnego świata.

Jak śledzić nowe młodzieżowe słowa?

Jeśli jesteś osobą ciekawą języka i chcesz być na bieżąco z nowinkami młodzieżowego slangu, nic prostszego:

• Obserwuj media społecznościowe: TikTok, Instagram, YouTube – tam rodzi się wiele nowych trendów językowych.
• Słuchaj młodych: Rozmawiaj z nastolatkami, pytaj o znaczenie nowych słów, bądź ciekawy i otwarty.
• Sprawdzaj portale językowe: Strony internetowe poświęcone językowi polskiemu, blogi lingwistyczne czy fora dla nauczycieli często analizują najnowsze zjawiska językowe.
• Konsultuj słowniki młodzieżowego slangu: Istnieją publikacje i strony internetowe zbierające młodzieżowe wyrażenia, ich genezę i zastosowanie.

Ważne jest jednak, by nie traktować tych słów wyłącznie jako egzotycznej ciekawostki. Za każdym z nich stoi określony kontekst, emocje, doświadczenia młodych ludzi. Zrozumienie tego pozwala lepiej komunikować się i budować relacje międzypokoleniowe.

Język jako narzędzie zrozumienia świata

Wydawać by się mogło, że Młodzieżowe Słowo Roku to tylko zabawny plebiscyt. Nic bardziej mylnego. To znak, że język jest narzędziem, którym młodzi ludzie posługują się, by nazwać swoje doświadczenia i wyrazić emocje. W dobie szybkiego rozwoju technologii, presji sukcesu i niepewności jutra, słowo takie jak „odklejka” staje się metaforą tej skomplikowanej relacji z rzeczywistością.

Zrozumienie tego słowa i jego popularności może pomóc dorosłym wejść w dialog z młodymi. W rozmowie można posłużyć się tym terminem, by zapytać o odczucia, wspomnienia, trudności. Dzięki temu zamiast dzielić, język może łączyć pokolenia, pomagając im nawzajem się zrozumieć.

Czy warto interesować się Młodzieżowym Słowem Roku?

Warto, i to z wielu powodów. Po pierwsze, to szansa na poznanie językowej kreatywności i dynamiki młodego pokolenia. Po drugie, to okazja, by lepiej zrozumieć społeczny i kulturowy krajobraz współczesnej Polski. Po trzecie, to cenny materiał do refleksji na temat tego, co dzieje się w głowach młodych ludzi – ich trosk, nadziei, rozterek i pasji.

Znajomość Młodzieżowego Słowa Roku może też pomóc w komunikacji na linii uczeń-nauczyciel, dziecko-rodzic, pracodawca-młody pracownik. Jeśli zależy nam na porozumieniu, warto wiedzieć, jakimi słowami posługuje się druga strona. Może to zaowocować bardziej otwartym dialogiem i pogłębieniem relacji.

Dobra rada

Niezależnie od tego, czy jesteś młody, czy masz już za sobą lata szkolne, spróbuj spojrzeć na „odklejkę” i inne młodzieżowe słowa jak na klucz do świata, który wciąż się zmienia. Poszukaj rozmowy z kimś młodszym – zapytaj, dlaczego to słowo jest dla niego ważne. Być może dowiesz się czegoś nowego o otaczającej cię rzeczywistości, spojrzysz na nią z innej perspektywy. Im lepiej zrozumiemy język, tym łatwiej będzie nam poruszać się w świecie, który on opisuje.