Pełna lista nominowanych do Młodzieżowego Słowa Roku 2023

Jak powstał konkurs i na czym polega wybór nominacji?

W ostatnich latach coraz częściej zwracamy uwagę na to, jak zmienia się język młodych ludzi. Dawniej, gdy dorośli słyszeli nowe słowa w ustach nastolatków, zwykle machali ręką uznając je za chwilową modę lub niezrozumiały bełkot. Dziś, dzięki takim inicjatywom jak Młodzieżowe Słowo Roku, możemy bardziej świadomie przyjrzeć się temu zjawisku, zrozumieć jego tło i faktyczne znaczenie. Ten organizowany co roku plebiscyt staje się już pewnego rodzaju kulturowym fenomenem. W 2023 roku ponownie doczekaliśmy się imponującej listy propozycji, które ostatecznie zyskały miano nominacji, a zarazem przyciągnęły uwagę mediów, językoznawców i samych użytkowników języka.

Słownikowe wydawnictwa, takie jak PWN, czy coraz śmielsze działania internetowych społeczności językowych sprawiły, że młodzieżowy slang przestał być czymś marginalnym, zepchniętym do rangi podwórkowej gwary. Zamiast tego stał się ważnym elementem kultury współczesnej, a czasem i punktem zapalnym dyskusji. Nierzadko zdarza się, że słowa młodzieży migrują do języka ogólnego – używają ich celebryci, politycy, pojawiają się w memach, artykułach i felietonach. Dzięki temu Młodzieżowe Słowo Roku nie jest jedynie zabawą, lecz także ważnym narzędziem do śledzenia zmian w języku i społecznych trendów.

Sama idea konkursu polega na tym, że środowiska językoznawców, redakcji słowników i dziennikarzy językowych zbierają rokrocznie propozycje słów, które funkcjonują wśród młodzieży. Następnie spośród setek zgłoszeń wyłania się listę nominacji. Kryteria są różne – od popularności, przez kreatywność językową, po społeczne znaczenie słowa. Innymi słowy, to nie jest przypadkowy zbiór wyrazów, lecz starannie wyselekcjonowana grupa, która ma odzwierciedlać ducha czasów.

W niniejszym artykule przyjrzymy się szczegółowo pełnej liście nominowanych do Młodzieżowego Słowa Roku 2023, zaprezentujemy wybrane przykłady, opiszemy ich genezę, a także rozważymy, co mówią o nas współczesne trendy językowe. Przy okazji rzucimy okiem na to, skąd młodzież czerpie inspirację, w jaki sposób internet i media społecznościowe wpływają na kształtowanie się nowego słownictwa, oraz dlaczego warto baczniej słuchać tego, co mówią młodzi ludzie.

Młodzieżowy slang bywa trudny do zrozumienia dla osób z zewnątrz. Pewne wyrażenia mają sens tylko w kontekście pewnej subkultury, gry online, popularnej piosenki czy mema, który narodził się w zakamarkach internetu. W 2023 roku, oprócz kilku wyrażeń znanych już z poprzednich lat, na scenę wkroczyły nowe słowa, często mocno zakorzenione w aktualnych zjawiskach popkultury, nowych platformach społecznościowych czy problemach, z którymi mierzy się dzisiejsza młodzież. Przy okazji niektóre wyrazy są jedynie odświeżoną wersją dawnych określeń, dostosowanych do dzisiejszych realiów.

Warto też podkreślić, że zaangażowanie młodzieży w tworzenie własnego języka jest dowodem żywotności i elastyczności polszczyzny. Dzięki temu nasz język nie kostnieje, a pozostaje żywy, otwarty na zmiany, gotowy do przyswajania nowości. Pojawiające się w tym roku nominacje to barwny wachlarz pojęć, które warto poznać – choćby po to, by wiedzieć, jak rozmawiać z młodymi ludźmi, jak zrozumieć ich poczucie humoru, lęki, nadzieje czy sposób postrzegania świata.

Dlaczego w ogóle powinniśmy interesować się młodzieżowym słownictwem?

Niektórzy zadają sobie pytanie: po co nam ten plebiscyt? Co daje nam analizowanie słów, którymi posługuje się młodzież? Odpowiedź jest prosta: te słowa to papierek lakmusowy zmian, jakie zachodzą w kulturze i społeczeństwie. Jeśli młodzi ludzie zaczynają masowo używać jakiegoś określenia, warto zastanowić się, co za nim stoi. Czy to reakcja na bieżące problemy? Próba zdystansowania się od świata dorosłych? A może sposób na wyrażenie specyficznego humoru, który pozwala łatwiej radzić sobie z trudami codzienności?

W dobie globalizacji i powszechnego dostępu do informacji, słownictwo młodzieżowe często czerpie garściami z języków obcych, głównie angielskiego, ale i z innych języków. Pojawiają się skróty, zapożyczenia, kalki językowe i zbitki słowne, które nie byłyby zrozumiałe dla poprzednich pokoleń. Dziś młody człowiek potrafi „podbić do ziomka na chillku” i oznajmić, że „ten film to totalny cringe”, a jednocześnie używać form eleganckich i poprawnych w szkolnych wypracowaniach. Ta dwutorowość języka to fascynujący fenomen, pokazujący jak elastycznie potrafimy dostosowywać swój sposób komunikowania do sytuacji.

Skąd pochodzą te słowa?

Trudno jednoznacznie powiedzieć, skąd dokładnie bierze się pomysł na nowe słowo lub jak rozpoczyna się moda na dane wyrażenie. Często wszystko zaczyna się w niewielkiej grupie znajomych, gdzie w żartach powstaje nowy termin. Czasem jest to wpływ ulubionego youtubera, tiktokera, streamera czy rapera, który w swoich utworach lub nagraniach używa określonego zwrotu. W świecie memów i virali jedno śmieszne nagranie może sprawić, że pewien wtręt językowy zyska ogromną popularność.

Internet przyspiesza ten proces, pozwalając, by nowe słowa w mgnieniu oka obiegły kraj. Młodzieżowy slang nie jest już lokalny, uwarunkowany regionem – jest niemal ogólnopolski, a nierzadko nawet międzynarodowy, gdy mówimy o zapożyczeniach i anglicyzmach. Co więcej, te słowa niekiedy wychodzą poza krąg młodzieży – gdy dorosły zaczyna ich używać, często robi to z przymrużeniem oka albo próbując lepiej nawiązać kontakt z młodymi ludźmi.

Wpływ mediów społecznościowych i popkultury

Instagram, TikTok, YouTube, fora internetowe, grupy na Discordzie czy nawet prywatne czaty – wszystkie te przestrzenie to inkubatory młodzieżowego słownictwa. To tam rodzą się nowe memy, sarkastyczne zwroty i wyrafinowane ironie. Popularność danych słów często zależy od tego, jak szybko rozniesie je internetowa społeczność. Kiedyś młodzieżowy slang był ograniczony do środowiska lokalnego – dziś można w ciągu jednego dnia zaobserwować, jak jakiś zwrot przyjmuje się w Krakowie, Warszawie, a zaraz potem we Wrocławiu czy Gdańsku.

Również popkultura, a zwłaszcza muzyka rapowa, seriale młodzieżowe czy filmy komediowe, mają wpływ na kształtowanie słownictwa. Jeśli w popularnym serialu pada jakieś nietypowe słowo, a następnie staje się ono viralem w social mediach, to można być pewnym, że prędzej czy później trafi na listę nominacji w Młodzieżowym Słowie Roku.

Pełna lista nominowanych do Młodzieżowego Słowa Roku 2023

Poniżej przedstawiamy pełną listę nominacji, które w tym roku wzbudziły szczególne zainteresowanie. Każde z nich ma swoją historię, choć nie wszystkie są równie szeroko rozpowszechnione. Warto jednak zwrócić uwagę na różnorodność: znajdziemy tu zarówno zapożyczenia, jak i neologizmy, skróty, a czasem wręcz mini-slogany, które łączą w sobie słowa, emotikony i specyficzny kontekst kulturowy.

Analiza wybranych przykładów

essa / essać – Słowo to pojawia się już od pewnego czasu w młodzieżowych rozmowach i wciąż utrzymuje się w czołówce popularności. Oznacza stan wyluzowania, dystans do problemów, czasem po prostu zabawę. To proste w brzmieniu i łatwo wpadające w ucho słowo stało się wygodnym skrótem emocjonalnym, którym można skomentować każdą sytuację: od wygranej w grze, przez spontaniczną imprezę, po po prostu dobry humor.

cringe – Wyraz pochodzący z angielskiego oznacza dosłownie “wzdrygać się”, ale w slangu przenosi sens “żenujące, zawstydzające”. Młodzież używa go do oceny treści w internecie, zachowań dorosłych (np. nauczycieli próbujących brzmieć młodzieżowo), jak i własnych wtop. “Cringe” zadomowił się tak mocno w polszczyźnie młodych, że stał się niemal niezbędny do komentowania różnych zjawisk.

odklejka – Słowo to jest przykładem typowo polskiej kreatywności. “Odklejka” sugeruje, że ktoś stracił kontakt z rzeczywistością lub zachowuje się w sposób całkowicie oderwany od norm. Bywa używane żartobliwie, ale potrafi też wyrażać krytykę czy dezaprobatę. Gdy ktoś nie rozumie podstawowych zasad, reaguje dziwacznie na zwykłą sytuację albo formułuje kompletnie abstrakcyjne teorie, można powiedzieć, że zaliczył niezłą “odklejkę”.

boomer / boomerski – Na początku słowo “boomer” odnosiło się do pokolenia urodzonego w czasach powojennego wyżu demograficznego (tzw. baby boomers). Dziś stało się ironią: “boomerski” to coś zacofanego, staromodnego, nie nadążającego za teraźniejszością. Gdy młodzi ludzie tak określają pewne zachowania dorosłych, chodzi im o to, że dana osoba nie rozumie współczesnych trendów, technologii czy sposobu myślenia.

sus – Skrót od angielskiego “suspicious” (podejrzany). Popularność zdobył wraz z grą “Among Us”, gdzie gracze wzajemnie podejrzewają się o sabotaż. “Sus” w codziennej mowie oznacza kogoś niewiarygodnego, sytuację dwuznaczną albo zachowanie, które budzi niepokój.

Trendy i kierunki rozwoju młodzieżowego języka

Patrząc na nominacje z 2023 roku, można dostrzec kilka wyraźnych trendów:

• Anglicyzmy i skróty: Zapożyczenia z angielskiego są wszechobecne. Młodzieżowa polszczyzna stała się hybrydą, w której naturalnie łączy się słowa rodzime z obcymi, często pozbawionymi odmiany czy dopasowania do polskiej fleksji. To efekt globalizacji, powszechnego dostępu do anglojęzycznych treści i gier.

• Wyrażanie emocji za pomocą krótkich, dźwięcznych słów: Essa, cringe, sus – każde z tych słów ma moc wyrażenia pewnego stanu emocjonalnego lub oceny sytuacji. W komunikacji internetowej, gdzie liczy się szybkość i skrótowość, takie wyrazy świetnie się sprawdzają.

• Ironia, dystans, humor: Młodzież kocha bawić się językiem, nadawać nowe znaczenia, bawić się formą. Słowa, które wydają się poważne, w młodzieżowym użyciu stają się żartem, przekorą lub sposobem na rozbrojenie napięcia.

• Transformacja starych wyrazów: Niektóre słowa to po prostu stare określenia z nową łatką. Słowo “dzban” istnieje w języku od wieków, ale dopiero młodzi nadali mu nowe, ironiczne znaczenie.

Czy te słowa zostaną z nami na dłużej?

To pytanie zadają sobie językoznawcy, pedagodzy, a nawet sami młodzi ludzie. Historia pokazuje, że wiele spośród młodzieżowych słówek ma krótką datę ważności. Pojawiają się, robią furorę i znikają równie szybko, jak się pojawiły. Jednak niektóre terminy, takie jak “dzban” czy “cringe”, zakorzeniają się na dłużej. Często zależy to od tego, czy słowo trafia w szerszą potrzebę komunikacyjną i czy jest łatwe w użyciu.

Niemniej kluczem do zrozumienia tego procesu jest spostrzeżenie, że to młodzi decydują o tym, co jest trendy, a co passe. Dorośli mogą jedynie obserwować i uczyć się tych nowych pojęć, o ile chcą pozostać w kontakcie z nowym pokoleniem. Jedno jest pewne: tak długo, jak istnieją platformy społecznościowe, memy i kultura internetu, tak długo będzie rodzić się nowy język. Kolejne edycje Młodzieżowego Słowa Roku z pewnością przyniosą nowe terminy, a niektóre z obecnych nominacji mogą przejść do kanonu mowy potocznej.

Jak wykorzystywać tę wiedzę na co dzień?

Zrozumienie młodzieżowego slangu może być przydatne zarówno dla rodziców i nauczycieli, chcących lepiej komunikować się z młodszym pokoleniem, jak i dla przedsiębiorców czy marketerów, pragnących dotrzeć do młodzieżowych klientów. Znając te słowa, łatwiej jest też śledzić trendy i uczestniczyć w dyskusjach toczących się w mediach społecznościowych.

Warto jednak pamiętać, że używanie tych słów przez dorosłych może sprawiać wrażenie sztuczności, jeśli nie jest robione z wyczuciem i świadomością kontekstu. Lepiej wiedzieć, co dane słowo znaczy, ale nie nadużywać go na siłę. Młodzi ludzie mają bowiem świetną antenę wyczuloną na fałsz i nachalność.

Dlaczego warto poznać nominacje?

Dzięki tak rozbudowanej liście nominacji możemy zobaczyć, jak szerokie jest pole ekspresji językowej wśród młodych. To nic innego jak słownik współczesnych trendów, interesów i fascynacji. Niektóre słowa wyrażają dystans do świata, inne – potrzebę wyróżnienia się, jeszcze inne – znużenie starą hierarchią wartości. Poznanie tych wyrazów to również sposobność, by zrozumieć, jak kształtuje się kultura internetowa. W czasach, gdy każdy może być twórcą treści, a style komunikacji mieszają się swobodnie, młodzież wyłania swoje własne, specyficzne kody językowe.

Wpływ na przyszłość języka

Język jest żywy i ciągle się zmienia. Każde pokolenie wprowadza nowe słownictwo, a niektóre elementy tego żargonu zostają z nami na lata, przenikając do ogólnej polszczyzny. Wystarczy spojrzeć na słowa, które dawniej były “młodzieżowe”, a dziś są normalną częścią języka. Dzisiejsze nominacje są zatem nie tylko ciekawostką – to być może fundament przyszłych zmian, które za kilkanaście lat będą już standardem.

Dziś może jeszcze dziwi nas, że słowo “sus” lub “cringe” wchodzi do codziennego użycia, ale za kilka lat możemy je znaleźć w literaturze, felietonach, albo usłyszeć w telewizji z ust znanych osobistości. Podobnie było kiedyś z “luzem”, “spoko” czy “zajawką” – kiedyś nowatorskimi i niezrozumiałymi, dziś powszechnie akceptowanymi.

Dobra rada

Na koniec warto pamiętać, że język to narzędzie służące porozumieniu i wyrażaniu uczuć, idei, wartości. Chociaż nazwy konkursów i wyróżnionych słów mogą wzbudzać kontrowersje czy uśmiech politowania, tak naprawdę poznanie młodzieżowych nominacji pomaga nam lepiej rozumieć naszą współczesną kulturę i samych siebie. Jeśli chcemy być w kontakcie z następnymi pokoleniami, nie zamykajmy się na zmiany w języku, lecz raczej spróbujmy je zrozumieć. Nawet jeśli pewnych słów sami nie zamierzamy używać, świadomość ich istnienia i znaczenia to już duży krok do przodu w dialogu między pokoleniami.

To dobra rada: spróbuj nie oceniać nowego słownictwa jako gorszego czy głupszego, lecz zastanów się, co za nim stoi. Młodzi ludzie tworzą własną przestrzeń do komunikacji. Jeśli chcemy rozmawiać, musimy choćby w niewielkim stopniu poznać i uszanować ich język.